Derde in ‘n reeks van drie
In die Eerste Wêreldoorlog staan Kaiser Wilhelm voor die beeld in die Korfu-tuine en met veragting, vra hy, Wat doen dié kêrel hier? Weereens is daar die bedreiging van vernietiging.
Kaiser Wilhelm II
Die keiser van Duitsland het Heine as die “die slegste vuilis van die Duitse digters” beskou, ‘n toegewyde skrywer uit ‘n Joodse agtergrond, wie se werk al vanaf 1843 in Duitsland verbied is. Sadisties sê die keiser, “Dit is nodig om my vyande te vergewe, maar nie voor hulle opgehang is nie.”
Die standbeeld is van Korfu verwyder. Onder voortdurende dreigemente van vernietiging, is die beeld deur Julius Campe, die uitgewer van Heine se werk, in besit geneem. Hy het die beeld aan Hamburg geoffer. Dit was die jare twintig toe antisemitisme aan die toeneem was. Die publieke debat het onder die leierskap van Adolf Barteis plaasgevind, ‘n skrywer wat in die volgende dekade toe Duitse Nasionale-Sosialisme voortou neem, sy plek daar sou volstaan. Die standbeeld is weereens afgekeur op gronde van Heine se “anti-patriotiese houding”. Julius Campe het dreigemente ontvang dat as hy die standbeeld bly wegsteek, sou hulle dit by hom kom konfiskeer. Die nood om die standbeeld uit Duitsland te kry was groot.
Die oplossing kom toe van Olga, die dogter van die uitgewer Campe. She was met ‘n ryk man getroud, Edmond Bouchard, direkteur van teaters in Parys, wat ook die Folies Bergère insluit. Dié man is van Toulon afkomstig. Hy het ‘n eiendom daar gehad.
Toulon sou dan die bestemming van Heine se standbeeld word. In 1939, is die beeld op ‘n boot van Hamburg na Marseille geneem. Toe dit daar aankom, wag ‘n trok wat die beeld Toulon toe neem.
Tydens die Duitse besetting in die Tweede Wêreldoorlog, is die beeld met sorg weggesteek. Dit bly toe daar tot die Duitsers deur die Gealliëerde magte oorheers is. In 1956 het die stadsleiers van Toulon ingestem om die standbeeld van die Duitse digter in die Jardin d’Acclimitation daar te stel.
Brons beeld van Heine deur Grzimek in Berlyn.
Dit is vandag daar. Duitse skrywers en belangstellendes het in 1997, twee honderd jaar na Heine se geboorte, met Toulon gepleid om die standbeeld terug Duitsland toe te stuur. Hulle self het in Berlyn en in Bremen moderne standbeelde te ere van Heine opgerig. Die beeldhouer was Grzimek wat die beelde in 1954 geskep het, nie sonder hewige kritiek van kenners nie: die saak van Heinrich Heine het nou ‘n teer saak in post-oorlogse Duitsland geword. Elders het Düssseldorf die universiteit na hom vernoem en ander beelde in verskeie plekke is daargestel.
Standbeeld van Heinrich Heine, Toulon
Hy sit daar onder die bome van die botaniese tuin, ingedoke, sy hare wild. Met sy regterhand wys hy met sy vinger vorentoe. Op sy skoot is daar ‘n manuskrip. Blykbaar kan mens nie uitmaak wat daar geskryf is nie — dalk ‘n liefdesgedig of ‘n traktaat oor gelykheid. Hy het ‘n buurman — ‘n gedenkreliëf met die naam Frédéric Mistral, die Provensaalse digter wat in 1905 die Nobelprys verower het. Ek meen die mense van Toulon sal goed kyk na hulle Duitser, veral in die huidige klimaat van antisemistisme (Februarie 2019), maar seker ook omdat die woorde van ‘n digter nie aan lande gebonde is nie.
© Willem van der Walt
www.loertoer.wordpress.com
Les Semboules, Antibes
Mei, 2019
Bronne
La Statue du poète Heine « Réfugiée » à Toulon, deur André Peyrègne. Nous, Nice-Matin. Februarie, 2019
Beelde
Wikipedia – Kaiser Wilhelm, Heine
“Die hoogste begrip van die liriese digter is deur Heinrich Heine aan my gegee. Ek soek vergeefs die millennië deur vir ‘n soortgelyke soet en hartstogtelike musiek. Hy het die heilge boosheid waarsonder ek my nie perfeksie van verbeel nie. En hoe ongelooflik gebruik hy Duits … “
– Friederich Nietzche
Like this:
Like Loading...
