Ek onthou haar nie so goed nie. Maar ek onthou wel die whisky-en-sigare stem en die oë wat alles deur die lens van ironie gesien het. Haar kleding … wel, geen toegewing aan mode nie. Ja, jy kon dit dit nie ontduik nie … hier was ‘n boheem wat uit die laat modernistiese era gerys het. Haar man Helmut was, in die woorde van ‘n geswore vyand, “die mees professionele wynmaker in die Wes-Kaap”. En Helmut ondersteun elke hamer, elke beitel, elke splinter sederhout of ebbehout, alles wat Frieda doen, want sy’s ‘n kunstenaar, en dis wat ons met kunstenaars moet doen.
Odusseus
Odusseus
Frieda is in 1915 gebore. Sy het in die vroeë-dertigerjare in Kaapstad onder H.V. Meyerowitz beeldhouwerk studeer. Dit is toe Slade Skool in Londen waar sy vir drie jaar ‘n bekroonde loopbaan vir haar gemaak het. Met die terugkeer na Kaapstad in 1940, maak sy marionette vir poppeteater en doen pionierswerk met die stigting van kunsskole vir kinders in die Wes-Kaap. Die Frank Joubert-kunsskool in Stellenbosch is ‘n voorbeeld.
Woudnimf
Woudnimf
Sy had uitstallings in Suid-Afrika asook oorsee. Van haar werk word hoog aangeslaan in die Museum van Moderne Kuns in New York, asook Chicago.
Die Danser
Haar eerste eenpersoon-uitstalling is in 1972 in Stellenbosch gehou. Sy lewer werke van ebbehout, sederhout, kiaat, olienhout en lood. In dié uitstalling doen sy iets wat vir my as ‘n historiese oomblik in die kunsgeskiedenis staan: sy skryf op bordjies Vat asseblief aan die beelde.
Die baarmoeder
‘n Figuur vir Mutti
Dit was duurder as peper, maar ek klem my tande en doen dit. En ek het dit nog – ‘n beeld van Frieda. Haar werk is vir my harmonieus asook geset teen ‘n klaarblyklike realisme. Die lyne vloei. Ek het haar eenkeer hoor sê, Die hout sê my wat dit moet word. En dit is die organiese ontwerp, nooit verontrustend nie, nooit strak of skerp nie, wat voortdurig die oog lei, op sensuele trant na verbasende besonderheid. Die afronding is uiters bevredigend. Jy bepeins die stukke. Ek bepeins myne al meer as vyf-en-veertig jaar. Diegene wat dit van my erf, sal dit ook bepeins, soos die kleinkinders van hulle kleinkinders.
‘n Figuur van Frieda
‘n Figuur van Frieda
© Willem van der Walt
www.loertoer.wordpress.com
Bridgewater, Somerset-Wes
Augustus, 2017
Bronne
Dank aan Süsse Bakker vir biografeise besonderhede.
Dank aan Miki Flockemann.
Beelde
Odusseus, Woudnimf – Süsse Bakker
Ander beelde – my foto’s
Like this:
Like Loading...
Sy was hulle heldin, die Oos-Duitsers. Haar kunswerk, is daar gesê, steun die ideologie. Sy was betrokke met die mens se lyding. Dit was hulle siening tot 1989 toe die Muur getuimel het en die hele Duitsland weer haar werk kon waardeer.
Kollwitz – self-portret
Vir my was die besoek aan Oos-Berlyn terneerdrukkend – die houtskool ruïnes van die Tweede Wêreldoorlog, die stokou motors in leë strate, die gesiglose monumente aan die kommunisme. Die Pergamon-museum se Assiriese uitstalling, egter, die Pergamon-altaar en die Poort van Isjtar, tussen 4000 en 5000 jaar oud, was verstommend en trek vandag die meeste besoekers in ‘n Duitse museum. Daarby het ek die tekeninge van die kunstenaar Käthe Kollwitz besigtig, ‘n somber ervaring. Tog geniet haar werk groot erkenning en met goeie rede.
Mense by ‘n optog
In die swakbeligte vertrekke het ek die tekeninge bekyk – soms triomfantlik en soms beelde uit nagmerries, altyd oor die mens en sy lyding.
Die dood omhels
Ek kan nie onthou dat ek enige skilderye van haar gesien het nie; sy was meer tuis met houtskool om die donker gevoelens uiting te gee. Een van haar skilderye Vrou met gestorwe kind (1903) het vir haar ‘n herhaalde motief geword. Sy het ook etswerk, litografie, houtsnitte en beeldhouwerk gedoen.
Die omhelsing van die dood
Haar vader was ‘n politikus wat die opkoms van die kommunisme in die laat-19de eeu in Europa gehuldig het. Hiermee het sy groot geword. Haar man was ‘n dokter wat veral vir die armes in Berlyn gesorg het. En ek meen dat daar ‘n knyp depressie in Kollwitz se gestel ook was, afgelei van die aantal self-portrette wat onbeskaamd droefgeestig is. Soms laat sy my aan Goya se nagmerrietekeninge dink.
“Geen oorlog weer’, 1922
Sy is in 1945 op die ouderdom van 78 oorlede, haar werk nou die trotse besit van die hele Duitsland. Na ‘n dosis van Kollwitz, egter, moet mens vinnig ‘n draai by Kandinsky en Delauney loop gooi.
Portret
© Willem van der Walt
www.loertoer.wordpress.com
Les Semboules, Antibes
Augustus, 2017
Bron
Wikipedia
Beelde
Käthe Kollwitz: Renate Hinz (red.) (Random House 1981)
Like this:
Like Loading...
Die eerste keer wat ek in ‘n kar gebid het, was toe die mal Persiër (oftewel Iraniër) die vier van ons reisigers agter in sy ruim Mercedes ge-sardien het en in dolle vaart deur die druk verkeer van Barcelona na die katedraal Sagrada Familia gejaag het. Ek was nog besig, ná ons aankoms, om Amen te sê toe die mal Persiër ons, weer in dolle vaart, een van die siertorings van die reuse katedraal in aanbou opjaag. Ek het nie die trappe getel nie, maar ek skat dit was so drie honderd. Die uitsig oor die stad was wasig en manjefiek.
Die aanvang van die konstruksie van die katedraal is in 1882, toe Antoni Gaudi, die Katalaanse argitek, dertig is. Vir ‘n aantal redes is daar met die bouery gesloer. Toe Gaudi in 1926 oorlede is, is dit nog glad nie voltooi nie. Die storie is dat van die bouplanne verlore geraak het en dat Gaudi se konsep vir die katedraal nie uitvoerbaar is nie. Dit is hoe ek dit meer as veertig jaar daarna gesien het, ‘n katedraal sonder ‘n dak. Inteenstelling hiermee was die voorportale en die torings vir my fassinerend.
Onvoltooid, uit ‘n ander wereld
Die Basilika van die Sagrada Familia is soos niks wat ek al gesien het nie. Die kunskritikus Rainer Zerbst sê, “Dit is seker onmoontlik om ‘n soortgelyke kerk in die hele kunsgeskiedenis te vind.”
Die gotiese toevoeging
Die voorportale het in die afgelope jare ‘n byvoeging gekry in die vorm van ekspressiewe gotiese rame voor die oorspronklike portale.
Kunsbeelde in die kerk
En die laasgenoemde het my oorstelp – hulle kom voor as die ingange van stalagtiet-grotte, met die sement wat nog van hulle boë afdrup. Die kleurtekstuur van die hele fasade van die kerk laat mens voel dat hierdie gebou uit die grond uit opgestaan het. Tog kom die treffende geronde torings amper speels en kunsmatig voor.
Basilica de la Sagrada Familia
Ek het spyt dat ek nie van Gaudi se ander argitektuur in Barcelona en Madrid gesien het nie. Van foto’s kan ek sê dat die organiese inslag, wat vreemd en selfs droomagtig is, is getrou aan die eksentrieke gees van Katalonië wat van die wêreld se mees oorsponlike kunswerk gelewer het.
Antoni Gaudi, 1880
Die rit terug na die kampeerterrein met die mal Persiër was meer bedees.
© Willem van der Walt
www.loertoer.wordpress.com
Les Semboules, Antibes
Augustus, 2017
Bron
Wikipedia – Sagrada Familia
Beelde
Sagrada Familia, met konstruksietorings – archdaily.com
Sagrada Familia, met toevoeging – travelandfilm.com
Figure – Pinterest
Sagrada Familia, met bome – globaltickets.com
Antoni Gaudi – Basilica de la Sagrada Familia
Like this:
Like Loading...
Bern, Switserland
Ek onthou die horlosietoring van Bern in Switserland, die trems en die amper-Piedmontiese boë in die argitektuur. Oppad na die Paul Klee Stigting, vang ek gou ‘n koppie koffie by ‘n kafee waar ‘n buitegewone groot foto van Albert Einstein troon. Dit is in Bern, lig die kafee-eienaar my in, waar Einstein die Teorie van Relatiwiteit in 1905 vir voorlegging afgerond het.
Albert Einstein, 1904
In die Paul Klee Stigting staan ek voor die oorspronklike skilderye. As twaalfjarige het ek dié beelde vir die eerste keer in ‘n kunsboek gesien, die aanvang van ‘n lewenslange belang.
“Blou Piramide”
‘n Switser-Duitser, was Paul Klee musikant, digter, akademikus en ‘n filosoof in die kunsteorie. Sy werk word met verskeie kunsbewegings gekoppel, maar, soos dikwels gesê is, weerstaan dit eenvoudige menings daaroor. Dié kuns is ‘n anderswording.
“Maan”
Sy boek “Oor Moderne Kuns” (1925) word met die skrywe van Leonardo da Vinci geskaar.
“Visse”
Toe hy saam met die ander “dekadente” kunstenaars in 1937 deur die Nazis uitgejou is, keer Klee terug Switserland toe. Dié verwerping het swaar op hom gelê tot sy dood toe in 1940 op die ouderdom van 61.
“Senecio” 1922
Met Klee se skilderye en veral met sy tekeninge is jy nooit ver van ‘n speelse gees nie. Sy benaminge is ironies, pittig, kripties. En vir my – ek is veronderstel om kleurblind te wees – is hy ‘n grootse meester van kleur. Dié roeping tot kleur het hom tydens ‘n verkennende besoek in Tunisië gepak. Hy word toe leidend met die skeppende gebruik van kleur onder die moderniste wat reeds tradisies met kleur deurbreek het.
“Die Tuin by Lu – “
Ek het lank voor “Die Tuin by Lu –“ gesit. Die ikoonvorme wat op ‘n droomagtige blou opstyg, is vir my die mees vreedsame beeld in die storms van moderne kuns.
Paul Klee, 1911
“Ek sal nie in hierdie wêreld verstaan word nie,” het hy gesê, seker droef, in die laaste jaar van sy lewe. Maar as waardering en liefde vir sy werk as begrip aangesien word, dan was Paul Klee, met respek, verkeerd.
“Nagtelike Groei”
© Willem van der Walt
www.loertoer.wordpress.com
Les Semboules, Antibes
Augustus, 2017
Bronne
Will Grohman : Paul Klee
Wikipedia
Beelde
Klee se werke – Will Grohman : Paul Klee
Bern – TourismSwiss
Albert Einstein – biographies.com
Like this:
Like Loading...
Dit is die platste landskap wat ek nog gesien het, die pad Seëbull toe, op die grens tussen Duitsland en Denemark. Die paaie is pyle; die populierbome, orrelpype. Die Vrystaat, as ek vergelyk, is bergagtig. Hier, in Seëbull, is die Emile Nolde-Stigting, ‘n gebou in die Bauhausstyl wat Nolde self in die twintigerjare as sy eie woning ontwerp het.
Emile Nolde-Stiftung, Seébull
Emile Nolde 1929
Vandag is dit ‘n kunsgalery, omring met tuine, ook sy ontwerp. Die ruim vertrekke stal ‘n hartlike aantal van sy werke.
Self-portret 1917
Hy was ‘n ekspressionis, deel van die beweging wat ‘n parallel in Frankryk onder die Fauves gevind het, ‘n beweging wat in die laat-dertigerjare deur die Nazi-bewind onderdruk is. In dié opsig is daar in Nolde se lewe ‘n skreiende ironie.
Rooi en geel sonneblomme 1920
In die chaos en bitterheid ná die Eerste Wêreldoorlog het hy aanklank gevind by die nuwe politiese party van die Nazis, anti-semitisme inkluis. Maar nadat hulle in 1933 aan bewind gekom het, vind hy homself offisiëel verklaar as ‘n “dekadente” kunstenaar, met oor die duisend van sy werke gekonfiskeer en van hulle op die Entartete “Kunst”-uitstalling van 1937 uitgestal is om uitgejou te word.
Poster vir die 1937-uitstalling
Die bewind het hom verbied om verder te skilder, maar hy het in die geheim voortgewerk. Dié werke noem hy sy “ongeskilderde skilderye”.
“Die Argument” 1938 – 1945 “Ongeskilderde skildery”
Ná die oorlog sou die verdiende eer weer na Emile Nolde se werk toeswaai. Hy is in 1956 op die ouderdom van 89 oorlede.
Die Profeet, ets,1911
Sy werk, vir my, grens soms aan abstraksie, die kenmerkende vorm van modernistiese kuns. Die kleurvlakke verbaas. Sy mensfigure, meermale aards, selfs kinderlik primitief, sabel alle tradisie weg. Soms verskyn sy uitinge onder ‘n swaar wolk.
Landskap met jong perde 1916
Hy skilder nie fyn nie; sy gees versplinter daardie hok. Sy wêreld is tot barstens toe vol. Sy kwas is breed, soos ‘n landskap.
“Onderweg” 19 –
© Willem van der Walt
www.loertoer.wordpress.com
Les Semboules, Antibes
Augustus, 2017
Bron
Wikipedia : Emile Nolde
Beelde
Die kunsmuseum – Emile Nolde-Stift
Foto – Emile Nolde-Stift
Selfportret – PerformArts
“Entartete Kunst”-poster – Nolde Stift
Profeet ets – PerformArts
Landskap met jong perde – PerformArts
“Onderweg” Die See – PerformArts
Like this:
Like Loading...
Hy het dit onder die fondamente van sy huis gekry. Die jaar was 1866. Dit het 33 kilogram geweeg, die gewig van ‘n swaar reistas, ‘n stuk marmer in die vorm van ‘n reuse sigaar, glad geskuur. Daarop was ‘n boodskap, duidelik graveer, 2,500 jaar oud.
Die vonds word die Keiklip van Antibes genoem; op Engels, “pepple” of “cobblestone” en op Frans “le galet”. Dit word beskou as die oudste Griekse gravering in Frankryk. Die ou-Grieke het die Fonesiërs se kolonies seker vanaf die sesde, sewende eeu v. C. beset. Marsala (vandag Marseilles) was die hoofstad. Antipolis (vandag Antibes) was een van die kolonies.
En die boodskap …
EK IS TERPON, DIENAAR VAN DIE MAJESTEUSE GODIN AFRODIET.
MAG CIPRUS DIEGENE WAT MY HIER PLAAS, BELOON.
Die Keiklip van Antibes
Vanaf 1866, toe Dr Pierre Mougin de Rochefort die keiklip onder die fondamente van sy woning opgediep het, word daar oor die “galet” bespiegel. Is die “Ciprus” iemand van gesag se naam? ‘n Persoon wat dalk in die hierargie van die Afrodiet-kultus ‘n hoë rang beklee het? Is dit ‘n verwysing na Ciprus, die eiland in die Middelandse See? Dat die eiland personifiëer word in die naam Ciprus?
Ons weet dat die kultus van Afrodiet oud is. Dit het seker in die Midde-Ooste ontstaan, onder ander name, en toe geleidelik in die Griekse panteon ingewikkel, en selfs word daar in die mitelogie gedebateer, of sy op die Griekse eiland Citera gebore is of op Ciprus self, waar die kultus al sterker geword het. Daarna het haar kultus vanaf Ciprus na die vasteland en deur die Middellandse See versprei en nie sonder rede – sy was die godin van liefde (veral erotika) en skoonheid.
Afrodiet – erotiese liefde
… en skoonheid
As die argeologie ‘n soort speurverhaal is, is die menslike faktor vir my ook aangrypend. Wie was Terpon? Wat het hy hom verbeel toe hy die marmer daardie dag graveer? Wie het hy gedink sal dit vind en dit lees? Oor hoeveel jare? Oor hoeveel beskawings heen? Vir my is daar nog ‘n vraag: Wat sou ék daar graveer? Wat wil ek die nageslagte laat lees? Vir die beskawings wat voorlê.
© Willem van der Walt
www.loertoer.wordpress.com
Les Semboules, Antibes
Julie, 2017
Bronne
Eric Delaval, Robert Thernot: Objets d’Antipolis. Memoires Millénaires. 2011.
Pierre Cosson: Antibes Juan Les Pins et al. Guide Historique et Touristique. Editions Gismondi. Cypris. 1989.
Internet: Fergus Murray : The Cult of Aphrodite; Jacqueline Karageorghis: Goddess of Cypris; Wikipedia: Aphrodite
Beelde
Keiklip – Pierre Cosson
Afrodiet – Fergus Murray
Like this:
Like Loading...
Les Remparts Antibes
“Alles straal, alles bot, alles sing. Die son, die vrou, die liefde is almal hier tuis. Ek het steeds die helderheid in my oë en in my siel.” − Victor Hugo (1802-1876), digter, dramaturg en skrywer (30 jaar nà sy verblyf in Antibes).
Kaapstad, deur Hoffnung, 1750
“Hierdie kaap is die statigste ding en die pragtigste kaap wat ons in die hele omtrek van die aarde gewaar het.” – Uit die joernaal van Sir Francis Drake (1540-1596), ontdekker, toe hy die eerste keer die Kaap sien in 1580.
Belle Epoque poster Antibes
“Sterrekunde leer ons dat die aarde is ‘n ster van die hemel. Die reise wys ons dat die Kaap van Antibes is dié hemel wat ons op aarde tref.” − Camille Flammarion (1842-1925) wetenskaplike, mistikus.
Belle Epoque poster Kaapstad
“Dis ‘n pragtige en ongewone dorp; dit lê aan die voet van ‘n reuse muur, wat na die wolke reik, en voorsien ‘n imposante versperring. Kaapstad is ‘n grootse herberg, op die hoofweg na die Ooste.” − Charles Darwin (1809-1882), naturalis, geoloog, bioloog, in ‘n brief na sy suster Catherine, in 1836.
Cap d’Antibes
“Ek is getref deur ‘n soort van bedwelming waarin die majesteit van dinge ons tuimel, soos ons deur ‘n tuin beweeg, dit wat pragtig aan die punt van Antibes gesitueer word. Mens is in ‘n Eden wat voel asof mens in oneindigheid swem.” – George Sand (1804-1876), skrywer, dramaturg, digter.
Antibes en die Alpes Maritime
“Ek onthou ek is eenmaal voor die stad Antibes deur weerlig getref, en ek het geskree dis te veel, dis te mooi.” Jacques Audiberti (1899-1965), skrywer, digter, dramaturg.
Kaapstad deur Bourset 1770
“Dalk is dit geskiedenis wat georden het dat hier, aan die Kaap van die Goeie Hoop, ons die fondasie steen van ons nuwe nasie sou lê. Want dit was by hierdie Kaap, waar die noodlottige byeenkoms begin het, van die mense van Afrika, Europa en Asië op hierdie strande.” − Vorige President Nelson Mandela (1919 – 2013), tydens sy inleidende toespraak, 9de Mei, 1994.
Kaappunt
© Willem van der Walt
www.loertoer.wordpress.com
Les Semboules, Antibes
Julie, 2017
Bronne
Pierre Cosson: Antibes Juan Les Pins Biot Vallauris. Guide Historique et Touristique. Editions Gismondi. Cypris. 1980.
South African quotations
Beelde
Antibes – Pierre Cosson : Antibes …
Hoerikwagga – Hoffnung 1750
Belle Epoque poster Antibes – bron verlore
Belle Epoque poster Kaapstad – Hoerikwagga
Cap d’Antibes – Pierre Cosson : Antibes …
Antibes – Claude Dronsart, Renaud Dumenil : Antibes Juan Les Pins. Editions A.R.T. 1991
Kaappunt – Backpackers.com
Like this:
Like Loading...
