Mitasa Tempel

Eerste in ‘n reeks van twee

Ek lê ‘n besoek aan Bi-San-Ri af, een van die grootste begraafplase in Suid-Korea

Die struktuur wat mens daar anderkant sien, is ‘n afdak (hoe kan ek dit ‘n afdak noem?) vir ‘n Silla-klok van brons gegiet en wat seker uit die Drie Ryke-tydperk dateer ‘n duisend jaar gelede.  (Kyk ook:  Die Silla-Klok, http://www.loertoer.wordpress.com, 4.01.2019)  Bi-San-Ri self is ‘n moderne begraafplaas en elke persoon wat daar tot ruste gelê word, is veras met elke grafsteen identies.

Verder die heuwel op, stap ek deur die woud todat ek by Mitasa tempel uitkom.  In die Weste sou dit as ‘n kapel beskou word, maar daar is ‘n aantal ander geboue.  Hierdie plek, word ek later gesê, is deur Boeddhistiese nonne bewoon, mense wat ook die begrafnisdienste behartig.  Terwyl ek gulsig foto’s neem, nader ‘n klein knaap my en in gebroke Engels lei hy my na ‘n administratiewe gebou toe.

In ‘n kantoor ontmoet ek ‘n non – ek skat haar so dertig – en kort voor lank word tee in bakkies bedien.  Ek is lief vir tee, maar ek bieg dat hierdie “groen tee”, noem hulle dit, was vir my smaakloos.

Tog was die gesprek tussen ons iets wat ek sal onthou.  Op die muur, wys sy my, is ‘n skildery van haar mentor, ‘n Boeddhistiese monnik wat baie in haar lewe beteken het.  Sy self is al van haar jeug ‘n non.  Dit is nou jare wat ek haar gesien het, maar wat by my bly, is die geluk wat uit hierdie mens gestraal het, iets wat ek nooit voor of daarna weer gesien het nie.

Ek word genooi om met haar ‘n paar ander nonne middagete te eet en ons is die enigstes in ‘n groot eetsaal.

Die kos was vegetariër, van die smaakvolste kos wat ek nog ooit geëet het.  En die kersie was musiek wat die saal gevul het, tradisionele Koreaanse musiek op tradisionele instrumente, vreemd, melodieus, ontvoerend.  En ek sit daar en wonder of ek by die middelpunt van hierdie merkwaardige kultuur arriveer het.

©  Willem

http://www.loertoer.wordpress.com

Les Semboules, Antibes

Augustus, 2020

 

My foto’s

 

Pierre Bonnard

Hy is in 1867 gebore en het sy sestig jare volgemaak met ‘n groot bydra aan die modernisme.  Hy self was ‘n beskeie man wat hom privaat gehou het.  Hy was een van die moderniste wat van die noorde verhuis het.  In Bonnard se geval, was dit aan die begin van die Duitse besetting in 1940.  Hy is in die jare daarna genooi om ‘n portret te skilder van Marskalk Petain, die president wat met die Duitsers saamgewerk het.  Hy het dit geweier.

Dit was vir my ‘n voorreg om die Bonnard-museum in Le Cannet te besoek, die voorstad van Cannes waar hy sy laaste jare deurgebring het.  Die uitstalling het werke deur Claude Monet ingesluit, ‘n kunstenaar wat ook invloed op Bonnard se werk gehad het.  Daar kon mens die geskiedenis sien.  Hy was een van die leiers van die kortstondige Nabis-beweging.  Sy ongewone gebruik van kleure is toe al deel van sy werk.  Hier sien mens ‘n amper droomagtige gebruik van pastelkleure.  Die deur-‘n-venster tegniek was in die mode in daardie jare, ook deur Matisse en Picasso gebruik.  Dit is 1946 geskilder.

Hy het met grafiese werk in posters ook naam gemaak.

Poster deur Bonnard 1891

Soos ander moderniste is hy deur die grafiese werk van die Japanese beïnvloed.  Hier sien mens die Japanese styl en komposisie, maar die beelde is Europees.

Grafiese werk 1897

Bonnard se werk is bekend vir die ongewone hoeke waaruit hy skilder.  Roberta Smith, kritikus, sê oor sy werk “Dit is nie net die kleure wat uit die werk straal, daar is ook die hitte van gemengde gevoelens.”  Bonnard en Matisse was goeie vriende en oor sy werk, skryf Matisse “Ek meen dat Bonnard is ‘n groot kunstenaar in ons tyd en, natuurlik, vir dié wat na ons kom.”

In hierdie werk wat hy in sy latere jare geskilder het, – Landelike eetkamer  –  sien jy die lae van kompleksiteit  –  die skaduweefiguur deur die venster; die leë stoel; die vreemde gloed op die deur; die veelkleurig tuin; die eenvoud van die tafeldoek.

As musiek sy laaste jare kon uitbeeld, sou dit ‘n droewe melodie wees.  Hier is die laaste self-portret wat hy in 1945 geskilder het.

As ek hierna kyk, hoor ek sy woorde in sy sterfdejaar: die voëltjie wat sing, is nie altyd gelukkig nie.  Ek dink aan Smith se “gemengde gevoelens”.  Tog is die blywende indruk van Bonnard se werk vir my stralend.

© Willem

www.loertoer.wordpress.com

Les Semboules, Antibes

Julie, 2020

 

Bron

Wikipedia Pierre Bonnard

 

Beelde

Wikipedia galerei

 

Kyk ook

Les Nabis, www.bosvirkuns.wordpress.com   13.3.2020

 

Pierre Bonnard 1899

 

Ratatouille

Twee dinge wat my die lewe laat vier … die een is, gistraand om agtuur (geskryf 23.3.20), begin die inwoners van hierdie woonstelblok by hulle vensters hulle potte en panne slaan, hulle hande klap en skree.  Ek sluit aan by hulle, bewoë om mens te wees in die aangesig van die pandemie.

Die tweede is meer huislik en persoonlik.  Oor die jare het ek ratatouille geniet as ek dit in die hande kon kry.  In die Côte d’Azur kom ek agter dat daar ‘n buitegewone omvang van ratatouille-soorte op die rakke van die supermark is.  Daar ontdek ek dat ratatouille in Nice ontstaan het, hier om die hoek van my, en staan ook as ratatouille niçoise bekend.  Van daar word dit eie aan Provence en dan wêreldbekend.

Jy sal dalk sê hoe kleinlik.  Proe.  Dit word groot.

Die begin van die ekstase

Die eerste mondvol van die ekstase

Die bonjon weergawe van ratatouille

©  Willem

www;loertoer.wordpress.com

Les Semboules, Antibes

Geskryf 23.3.20  Geplaas Julie, 2020

 

Bron

Wikipedia ratatouille

 

Beelde

Wikipedia 

Chagall

 

‘n Kapenaar terwyl hy ratatouille eet

 

 

 

Die Geluk – uit ‘n Franse hoek

Die Franse is almal filosowe en daarmee kom ‘n sekere sinisme, veral met sake soos liefde en die geluk.  Hier is wat van hulle sê.

Menslike geluk bestaan uit soveel stukke dat dit altyd ontbreek  –  Bossuet

Ware geluk kos min:  as dit duur is, is dit nie van ‘n goeie soort nie  –  Chateaubriand, Mèmoires d’outre tombe

Afgesien van geloof, is die geluk om jouself te ignoreer en by die dood uit te kom sonder om die lewe te ervaar  –  Chateaubriand, Mèmoires d’outre tombe

Om gelukkig te leef, laat ons verborge leef  –  Florian, Fables

Ek was gelukkig as die geluk bestaan uit ‘n vinnige lewe, om lief te hê met al jou krag, sonder enige rede tot berou, en sonder hoop  –  Eugéne Fromentin, Dominique

Die geluk bestaan uit drie dinge op aarde :  ‘n pragtige son, ‘n vrou, ‘n perd !  –  Theophile Gautier, Poësies

As ons die huis van geluk bou, sou die grootste kamer die wagkamer wees  –  Jules Renard, Journal

Ons is nie gelukkig nie  –  ons geluk, dit is die stilte van ons ongeluk  –  Jules Renard, Journal

Die geluk is om dit te soek  –  Jules Renard, Journal

Ek het towerkuns gedoen … Die geluk, wat niemand ontwyk nie  –  Arthur Rimbaud, Poësies

© Willem

www.loertoer.wordpress.com

Les Semboules, Antibes

Februarie, 2020

 

Bron

Dictionnaire des Citations de langue française  (Pierre Ripert, 1994)

 

Beelde

Hokusai

Beatrice Darwin

Vincent van Gogh

Jean Woodward

Die Lewe – uit ‘n Franse hoek

Die Lewe  –  uit ‘n Franse hoek

Is dit dat filosowe, deurwinterde skrywers, uiteindelik sinies raak?  Is dit iets in die kultuur ?  Ek is altyd ietwat geskok deur donker sinisme, dalk omdat my kultuur so jonk is.

Waarom twyfel jy drome ? Is die lewe,  gevul met soveel vlugtige en nietige projekte, iets anders as ‘n droom ?  –  Bernardin de St Pierre, Paul et Virginie

Die lewe is ‘n siekte waarvan die slaap ons sestien uur verlig ;  dit is ‘n palliatief ;  die dood is die geneesmiddel.  –  Chamfort, Maximes et Pensées

 

Ons kom binne, ons skree

En dit is die lewe!

Ons gaap, ons gaan uit

En dit is die dood .    –   Ausune de Chancel

 

Ek wou alles sien, alles hê

Ek het te veel gehaas

Om te lewe    –    Charles Cros, Le Coffret de sental

 

Die lewe … daardie druppel melk en absint  –  Henri LeCordaire, Pensées

 

Die lewe, sien jy, dit is nooit so goed of sleg as wat jy dink nie  –  Guy de Maupassant, Une Vie

Die lewe is ‘n slaap, die liefde is die droom, en jy sou geleef het as jy liefgehad het  –  Alfred de Musset, Poësies

 

As die lewe ‘n plig is, as ek vervelig was, laat my kleed ten minste as ‘n raaisel dien  –  Paul-Jean Toulet, Les Contrerimes

My werk en my kuns is om te leef.  Ons groot en glorieryke meesterstuk leef terloops  –  Montaigne, Essais

© Willem

www.loertoer.wordpress.com

Les Semboules, Antibes

Maart, 2020

 

Bron

Dictionnaire des Citations de langue française (Pierre Ripert, 1994) 

 

Beelde

Bronne verloor

 

Renault en die Duitse Besetting

Claudie, my partenaire, het ‘n 16-jarige Renault Twingo, seker die oudste ryding op die parkeerterrein. Ek grap met haar dat die nommerplaat op die eienaar dui André van Wyk  (AvW).  Die Renault vervaardigers in Frankryk het die motorwapen in 1972 verander.

Maar Renault het ‘n geskiedenis met ‘n donker skaduwee.  Tydens die Tweede Wêreldoorlog het die Duitsers nie net lande met hulle ideologie binnegeval nie.  Elke besette land word gedwing om aan die oorlogsmasjien by te dra.  Historici het al uitgewerk dat nagenoeg 60% van die nasionale inkomste van Frankryk is deur die Duitsers geplunder.  Voor die oorlog, was Renault ‘n vooruitstrewende motorvervaardiger.  Met die ooreenkoms met Duitsland, word hulle toe by uitstek ‘n samewerker.  Motoronderdele en voltooide voertuie is na Duitsland gevoer.  Samewerking, het dit vir die meerderheid Franse geblyk, is oorlewing.  Saam met die Hongare was die Franse van alle nasies in Europa die grootste samewerkers.  Dit geld ook vir uitvoer van Jode na die doodskampe in Duitsland en elders.

Ná die oorlog, is die fabriekleiers voor die Franse howe gedaag.  Van hulle is tereggestel.  Ander het lank in die tronk gesit.

Die Renault-fabrieke is genasionaliseer en eers in later jare weer onder private ondernemers gekom.

© Willem

http://www.loertoer.wordpress.com

Les Semboules, Antibes

Julie, 2020

 

Bron

Ian Ousby:  The Occupation  (Pimlico, 1997) 

 

My foto’s 

 

Kyk ook

Motorwapens    http://www.bosvirkuns.wordpress.com    21.8.2020

Drie stukke musiek

Dit is snaaks om te dink dat jy dalk alleen is met wat jy voel.  Ek kry hier en daar terugvoer op my LoerToer poste en ek vat maar ‘n kans met hierdie drie stukke musiek.  Die leser sal ‘n bietjie moeite moet doen en self die musiek op You Tube gaan luister.  Dan ook, sal daar dié wees wat sê ek voel nie vir melancholiese musiek lus nie.  Vir my is hierdie drie stukke melancholia deur en anderkant uit.  Maar dit is ‘n kwessie van daardie netelike ding wat ons smaak noem … ek sou voorstel dat die leser die musiek meer as een keer luister …

Rachmaninoff se Tears, of Frans Les Larmes.  Dit is vir my wonderlik hoe die eenvoudig motief later so ingewikkeld kan word, seker die kompleksieteit van menslike gevoelens, en dan terugkeer na die eenvoud toe.

Schubert se Trio nr. 2, Op. 100, andante.  Ek het, soos talle ander, hierdie musiek leer ken in die film Barry Lyndon van die sewentigerjare.  Die regisseur was Stanley Kubrik.

Yanni se One Man’s Dream.  Ek het hierdie musiek vir die eerste keer in my vrye bewegingsgroep gehoor en dit is ‘n ervaring om saam met dié musiek vrye beweging te doen.  Die musiek is van die Windham Hill maatskappy afkomstig, mense wat hartstogtelik is oor musiek wat diepte het.

© Willem

http://www.loertoer.wordpress.com 

Les Semboules, Antibes

Junie, 2020

 

Beelde

Robert Delaunay

Libertango

Dit is moeilik om oor my ervaring van musiek, van dié musiek, te praat of skryf, sonder om die musiek met die leser te deel.  Ek kan verwys na You Tube en dit sal ook nie maklik wees nie want die weergawes is legioen.

Die feite is makliker.  Astor Piazzolla (1921-1992), ‘n Argentyn, het Libertango in 1974 uitgegee.  Dit was dadelik vir ‘n groot orkes verwerk.  In die jaar van sy dood, skryf Stephen Holden dat Piazzolla “die grootste komponis van tango-musiek ter wêreld is”.

Astor Piazzolla en die bandoneon

Die naam Libertango  –  die bevryde tango  –  dui op Piazzolla se lewenslange wens om tango-musiek verder te neem, om die beroemde dans ‘n nuwe baadjie te gee, om klassieke musiek uit hierdie volksmusiek te laat ontstaan.  Hierin was hy meer as suksesvol.  Hy word vandag hoog in die musiekwêreld aangeslaan.

Ek het Libertango vir die eerste keer in 2001 gehoor en dit het dadelik my musiek-van-die-dekade geword.  Tien jaar later is dit nog op daardie rang.  Die weergawe wat vir my baie beteken het, was dit van die Cape Town Tango Ensemble en daarna ontdek ek een weergawe na die ander.  Die jongste is die Swingle Singers, ‘n à capella groep wat die musiek nog groter maak.

Van die weergawes raak kompleks, maar as jy eers die musiek ken  –  as jy saam met die inleidende kaskades gevoer word, die melodie, droef en dapper, hoor styg, terwyl die polsende ritme, sag meedoënloos, om jou jaag  –  dan is die ekstase van dié musiek joune.

© Willem

http://www.loertoer.wordpress.com

Les Semboules, Antibes

Junie, 2020

 

Bron

Wikipedia: Astor Piazzolla, Libertango

 

Beelde

Piazzolla – wikipedia

musiek  –  wikipedia

Die Blues in Afrikaans

Ek het onlangs ‘n pos geskryf oor Koos du Plessis se gedigte.  As jy my kan hoor, Koos, sê ek net dit het my inspireer.  Ek laat lesers onderdeur loop met my pogings tot lirieke, wel, die Blues in Afrikaans.  Ek het die meeste hiervan geskryf op pad na Suid-Korea toe, ‘n soort vasklou aan my taal.  Die eerste een is in ‘n Hong Kong restourant geskryf terwyl ek Vietnamese kos eet.  Elkeen is in die 12-bar modus geskryf.

Warm

So warm soos rissies

So warm soos kerrie

So warm soos ‘n nag

met ‘n rooihaar flerrie

Nou ja

Wat kan ‘n man nog vra?

Dis ‘n bietjie van dié

en ‘n bietjie van daai

op ‘n hete kool 

kan ek lekker braai

Nou ja

wat kan ‘n man nog vra?

 

Planete

Vrouens kom van Venus

as jy dit wil glo

Mans die kom van Mars

Maar ek sien dié ding so:

Vrouens kom van die aarde

Mans die kom van die aarde

Aanvaar dit.  Bedaar.  Kry klaar.

 

Slaaploos

Dis drie-uur

ek weet jy slaap nie

ek lê ook hier en ginnegaap

    Is dit iets wat ons geëet het?

    Is dit iets wat aan ons vreet?

Hoe graag

    wil ons

die antwoord weet?

 

Styx

In die water van ‘n diep rivier

Sny ‘n swaar roeispaan

Soos ‘n dolk steek die spaan

in die kolk van ‘n watermaan

    Kolk ek binne, ‘n stille orkaan

     onder ‘n koue goue waansin maan

in die ritme in die ritme in die ritme

van die swaar roeispaan

 

Asseblief

Vir jou vreet ek slange

al proe dit galbitter

Vir jou gryp ek die bul

aan sy bal

    Vir jou loop ek kaal deur die Parlement

    Ek gee jou alles  –  my laaste sent

Los tog asse – blerrie – blief

daai ander vent

 

Doeane

Al rol daai tas op wieletjies

Is dit bliksems swaar

Doeane sal jou gou-gou vra

Wat het jy daar?

    Sal jy hulle eerlik laat weet

     Stukkies hart; stukkies leed

En ‘n verlede

  wat aan jou gewete vreet

 

©  Willem

http://www.loertoer.wordpress.com

Les Semboules, Antibes

Junie, 2020

 

Lirieke deur RotsWolk-Uitgewers gepubliseer

My grafieke 

 

Kyk ook:  Die Wes-Kaap en die Blues  http://www.loertoer.wordpress.com  2.8.2013

Wow, Tant Nelie, hoe was dit?

Die tweede in ‘n reeks van twee

Ek het baie oor my Tant Nelie se woorde gedink “Dis net soos hier”.  Ek verstaan wat ek met elke mens op hierdie planeet in gemeen het.  In daardie sin, is alles “net soos hier”.  Ek lê klem op die andersheid.  Is ‘n wiskundige beter as ‘n musikant?  Is die Eiffel-toring beter as Tafelberg?  In 1960 was die blanke bevolking van Suid-Afrika in die koers van drie miljoen, die getal van die gemiddelde stad in Europa.  Hoe kan mens oordelig vergelyk?

Moderne Europa

Ek bevind my in Antibes aan die suidelike kus van Frankryk.  Argeoloë het nagenoeg ses kulture/beskawings vanaf ‘n duisend jaar v. C. hier opgediep.  By Taung, noord van Kimberley, is daar in 1924 ‘n skedel, nagenoeg mens, van 2,3 miljoen jaar opgediep.  Hoe anders!

Les Remparts, Antibes

Om in die vroeë aand die beligte Eiffel-toring te ervaar en te dink, Dis die mooiste ding wat ek nog ooit gesien het.  En om te dink, presies waar ek gestaan het, is Hitler en sy travante afgeneem.

Die verlore glorie van die Eiffel, maar die herinnering gloei

Om die fondamentstene van die monument te raak wat die Romeinse emperator Augustus se slawe neergelê het ses jaar voor Christus gebore is  –  Josef en Maria, aan die anderkant van die Middellandse See, was toe jong mense.

Augustus se triomfsmonument by La Turbie, opgerig 6 v. C

Om die lente sonopkoms oor die Karoo vlaktes te ervaar met die stilte wat in my bloed klop… Om te sit op die getyrotse in Tafelbaai en die Tafelrots deur die waas te besigtig, die grootste van alle monumente, ‘n tiende van die ouderdom van die aarde, ouer as die vasteland van Afrika…  Om op ‘n hoogte te staan en die Klein Drakensbergkranse op ‘n son-en-wolk dag te ervaar en te voel Dit is die mooiste plek op aarde.

Die stilte van die Karoo

Ai, Tant Nelie, dalk was jou eie lewe “net soos hier”, sonder enige bewondering.

 

© Willem

http://www.loertoer.wordpress.com

Les Semboules, Antibes

Junie, 2020

 

Beelde

Moderne Europa – my foto

Antibes – fotograaf onbekend

Eiffel-toring – my foto

Cecil Skotnis – Karoo 

Wêreld – bron verloor